19-07-2017, 07:12 PM
Lomovi u srpskom novinarstvu (2)
Raspršeni novinari
Okupacija je razvejala novinare na više strаna - jedni su je prihvatili, drugi otišli u četnike ili partizane, treći dopali logora, a mnogi ubijeni
Piše: Mile Nedeljković
Specijalni okupacioni upravljač nad štampom u Srbiji, zastupnik Štaba Vojnog zapovedništva u Srbiji dr Valter Greber, koji je sedeo u Radio Beogradu, stvorio je tokom 1941. godine dobru šemu informisanja, prilagođeni interesima nemačke, vešto upravljajući njenom poslušnošću.
Međutim, ova štampa, koju je uz njega kontrolisala i Nedićeva državna propaganda i koja važi za tzv. kvislinšku štampu, nije bila sva štampa u okupiranoj Srbiji. Osim nje, a izvan domašaja nemačkih i Nedićeve vlasti, postojala su još dva paralelna toka štampe u zemlji - četnička i partizanska. Istina, one nisu imale ni uslove, ni tehniku i stalnost, a pogotovu ne i tiraž, što su ih imali kvislinški listovi, ali, uprkos tome, njihov značaj i uticaj nisu bili nimalo za potcenjivanje.
Od novinara koji su uživali ugled kao profesionalci, pa su prihvaćeni i u članstvo Udruženja u Beogradu, prvi su pokazali svoje lice Žendrinski, Božinović i Golubić. Vladimir Žedrinski (crtač "Politike") odlazi u Hrvatsku i postaje istaknuti saradnik ustaškog lista "Spremnost". Ljubomir Božinović, novinar "Vremena", prebacuje se u Bugarsku i tek tad se otkriva da je on Bugarin čije je prvo ime Ljuben Božinov. Najdalje je otišao Zvonimir Golubić, dopisnik zagrebačkog "Jutarnjeg lista", koji, koristeći rat za svoje prave ambicije, postaje Pavelićev oficir.
Prvi je posle aprilskog sloma nastradao Jaša Miloslavić, dopisnik "Vremena" iz Dubrovnika. U njegov stan, su, odmah po uspostavljanju tzv. Nezavisne države Hrvatske, za klanje Srba vazda spremni, provalili 5. maja 1941. godine ustaše, i posle zverskog mučenja streljale ga. U njegovom stanu (ulica Između palača br. 4) uništeni su vrlo vredna biblioteka i sav nameštaj, a njegova udovica Vele (rođena Đonović), ostavši bespomoćna sa svoje dece, doživela je nervni slom, uz oštećenje vida, koji joj je kasnije delimično povređen. Došavši tek u oktobru 1946. godine u Beograd, udovica Milosavić je jednostavno ovako izrazila svoj život u Dubrovniku za vreme Endehazije: "Teške i krvave dane sam proživela sa svojom decom pod okupacijom".
Na žalost, ovim je stradanje srpskih novinara pod okupacijom tek počelo. U nemačko i italijansko zarobljeništvo dopadaju 23 novinara, od kojih su šestorica iz "Politike", četvorica iz "Vremena", dvojica iz "Pravde", dvojica otpuštenih iz Presbiroa i devetorica koja su se trenutno nalazila van novinarske profesije. U nemačke logore, pretežno oko Osnabrika, smešteni su Stanislav Vinaver, Miroslav Vitorović, Stevan Grković, Milan Dedinac, Svetozar Doroški, Mihailo Živančević, Milorad Ivanić, Ante Kovač, Grgur Kostić, Milan Krstić, Dejan Lapčević, Stojan Marinović, Boža Mrković, Živan Mitrović, Nikola Petrović, dr Ljuba Popović, Miloš Sretenović, Dušan Timotijević, Siniša Timotijević i Dragi D. Todorović, a u italijanskom Vlastimir Petković i Oskar Davičo, dok je Dušan Jerković odveden prvo u logor na Banjici, a zatim prebačen u logor Botn u Norveškoj.
Za vreme rata, po kapitulaciji Italije (1943), Vlastimir Petković odlazi iz logorа Kampo kod grada Montemale u Švajcarsku, odakle se pridružuje emigraciji u Londonu, a Oskar Davičo iz logorа za Jevreje na Korčuli, gde je prebačen po hapšenju u Splitu, dospeva iz Lombardije preko Monte Gargana na ostrvo Vis i stupa u Prvu proletersku diviziju.
Uz pokret Draže Mihailovića pristaju dr Živko Topalović, nekad urednik "Radničkih novina", a sada najbliži saradnik Draže Mihailovića, Gavro Velikić, direktor Agencije "Avala", postaje šef Presbiroa Vrhovne komande, direktor "Vremena" Ratibor Sotirović postaje šef Obaveštajnog odseka Draže Mihailovića, a saradnik "Politike" Miloš Stevanović, radi u Dražinom štabu.
Janko Tufegdžić, vojujući pod četničkom zastavom u Podrinju, izdaje "Glas Cera", jedno od najuglednijih pera, ne samo "Politike" nego i tadašnjeg novinarstva, Grigorije Božović, uređuje četnički list "Pljevaljske novine", a Milan Šantić iz "Politike" organizuje četnički pokret u Hercegovini. Miloš Brašić iz "Vremena", blizak Pećančevim četnicima u Vrnjačkoj Banji, biva načelnik štaba gorskih četnika, a Bora Gavrilović, nekadašnji saradnik Presbiroa i Balkanskog instituta, nalazi se u četničkom štabu Dobroslava Jevđevića.
Istaknuti novinar "Politike" i ranije član Uprave Udruženja novinara Budimir Švabić, deluje u Šumadiji, izdajući četničke novine "Glas Oplenca", u kojem piše vatrene članke u slavu kralja Petra Drugog i književne zapise, potpisujući se kao Zmaj od Rudnika. Osobito su mu bili dobri svečani brojevi za 27. mart, koji je slavljen kao četnički praznik, jer - tog dana, kada je u znak nezadovoljstva zbog potpisivanja pakta sa Nemačkom, 1941. godine, izvršen puč, "naš kralj je stupio na jugoslovenski presto".
Četničke novine u unutrašnjosti, obično nisu navodile mesto izlaženja, nego su, umesto toga, upisivale "na položaju" "u slobodnim planinama" i sl.
http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/20...1202.shtml
Raspršeni novinari
Okupacija je razvejala novinare na više strаna - jedni su je prihvatili, drugi otišli u četnike ili partizane, treći dopali logora, a mnogi ubijeni
Piše: Mile Nedeljković
Specijalni okupacioni upravljač nad štampom u Srbiji, zastupnik Štaba Vojnog zapovedništva u Srbiji dr Valter Greber, koji je sedeo u Radio Beogradu, stvorio je tokom 1941. godine dobru šemu informisanja, prilagođeni interesima nemačke, vešto upravljajući njenom poslušnošću.
Međutim, ova štampa, koju je uz njega kontrolisala i Nedićeva državna propaganda i koja važi za tzv. kvislinšku štampu, nije bila sva štampa u okupiranoj Srbiji. Osim nje, a izvan domašaja nemačkih i Nedićeve vlasti, postojala su još dva paralelna toka štampe u zemlji - četnička i partizanska. Istina, one nisu imale ni uslove, ni tehniku i stalnost, a pogotovu ne i tiraž, što su ih imali kvislinški listovi, ali, uprkos tome, njihov značaj i uticaj nisu bili nimalo za potcenjivanje.
Od novinara koji su uživali ugled kao profesionalci, pa su prihvaćeni i u članstvo Udruženja u Beogradu, prvi su pokazali svoje lice Žendrinski, Božinović i Golubić. Vladimir Žedrinski (crtač "Politike") odlazi u Hrvatsku i postaje istaknuti saradnik ustaškog lista "Spremnost". Ljubomir Božinović, novinar "Vremena", prebacuje se u Bugarsku i tek tad se otkriva da je on Bugarin čije je prvo ime Ljuben Božinov. Najdalje je otišao Zvonimir Golubić, dopisnik zagrebačkog "Jutarnjeg lista", koji, koristeći rat za svoje prave ambicije, postaje Pavelićev oficir.
Prvi je posle aprilskog sloma nastradao Jaša Miloslavić, dopisnik "Vremena" iz Dubrovnika. U njegov stan, su, odmah po uspostavljanju tzv. Nezavisne države Hrvatske, za klanje Srba vazda spremni, provalili 5. maja 1941. godine ustaše, i posle zverskog mučenja streljale ga. U njegovom stanu (ulica Između palača br. 4) uništeni su vrlo vredna biblioteka i sav nameštaj, a njegova udovica Vele (rođena Đonović), ostavši bespomoćna sa svoje dece, doživela je nervni slom, uz oštećenje vida, koji joj je kasnije delimično povređen. Došavši tek u oktobru 1946. godine u Beograd, udovica Milosavić je jednostavno ovako izrazila svoj život u Dubrovniku za vreme Endehazije: "Teške i krvave dane sam proživela sa svojom decom pod okupacijom".
Na žalost, ovim je stradanje srpskih novinara pod okupacijom tek počelo. U nemačko i italijansko zarobljeništvo dopadaju 23 novinara, od kojih su šestorica iz "Politike", četvorica iz "Vremena", dvojica iz "Pravde", dvojica otpuštenih iz Presbiroa i devetorica koja su se trenutno nalazila van novinarske profesije. U nemačke logore, pretežno oko Osnabrika, smešteni su Stanislav Vinaver, Miroslav Vitorović, Stevan Grković, Milan Dedinac, Svetozar Doroški, Mihailo Živančević, Milorad Ivanić, Ante Kovač, Grgur Kostić, Milan Krstić, Dejan Lapčević, Stojan Marinović, Boža Mrković, Živan Mitrović, Nikola Petrović, dr Ljuba Popović, Miloš Sretenović, Dušan Timotijević, Siniša Timotijević i Dragi D. Todorović, a u italijanskom Vlastimir Petković i Oskar Davičo, dok je Dušan Jerković odveden prvo u logor na Banjici, a zatim prebačen u logor Botn u Norveškoj.
Za vreme rata, po kapitulaciji Italije (1943), Vlastimir Petković odlazi iz logorа Kampo kod grada Montemale u Švajcarsku, odakle se pridružuje emigraciji u Londonu, a Oskar Davičo iz logorа za Jevreje na Korčuli, gde je prebačen po hapšenju u Splitu, dospeva iz Lombardije preko Monte Gargana na ostrvo Vis i stupa u Prvu proletersku diviziju.
Uz pokret Draže Mihailovića pristaju dr Živko Topalović, nekad urednik "Radničkih novina", a sada najbliži saradnik Draže Mihailovića, Gavro Velikić, direktor Agencije "Avala", postaje šef Presbiroa Vrhovne komande, direktor "Vremena" Ratibor Sotirović postaje šef Obaveštajnog odseka Draže Mihailovića, a saradnik "Politike" Miloš Stevanović, radi u Dražinom štabu.
Janko Tufegdžić, vojujući pod četničkom zastavom u Podrinju, izdaje "Glas Cera", jedno od najuglednijih pera, ne samo "Politike" nego i tadašnjeg novinarstva, Grigorije Božović, uređuje četnički list "Pljevaljske novine", a Milan Šantić iz "Politike" organizuje četnički pokret u Hercegovini. Miloš Brašić iz "Vremena", blizak Pećančevim četnicima u Vrnjačkoj Banji, biva načelnik štaba gorskih četnika, a Bora Gavrilović, nekadašnji saradnik Presbiroa i Balkanskog instituta, nalazi se u četničkom štabu Dobroslava Jevđevića.
Istaknuti novinar "Politike" i ranije član Uprave Udruženja novinara Budimir Švabić, deluje u Šumadiji, izdajući četničke novine "Glas Oplenca", u kojem piše vatrene članke u slavu kralja Petra Drugog i književne zapise, potpisujući se kao Zmaj od Rudnika. Osobito su mu bili dobri svečani brojevi za 27. mart, koji je slavljen kao četnički praznik, jer - tog dana, kada je u znak nezadovoljstva zbog potpisivanja pakta sa Nemačkom, 1941. godine, izvršen puč, "naš kralj je stupio na jugoslovenski presto".
Četničke novine u unutrašnjosti, obično nisu navodile mesto izlaženja, nego su, umesto toga, upisivale "na položaju" "u slobodnim planinama" i sl.
http://arhiva.glas-javnosti.rs/arhiva/20...1202.shtml
"Не бојте се Турака је мало, а нас је много, они се бију за господство, а ми за Слободу, да можемо данути душом" - Карађорђе Србима пред ослобођење Баточине марта 1804. године